Yalçın ŞAHİN'in köşe yazısı "Son Direniş"

   Birinci Dünya Savaşı Osmanlı’da kâbus olarak geçmişti. Neredeyse birkaç cephe hariç tüm cephelerde yenilgiye uğramıştı. Bu yenilgilerden bir tanesi de Nablus Muharebesidir (Megiddo Muharebesi).
Nablus Muharebesi’nin kaybedilmesinin ardından İngilizler kuzeye doğru ilerleyişe geçmişti. 7. Ordu Komutanı Mirliva Mustafa Kemal Paşa İngiliz kuvvetlere karşı direniyordu. 7. Ordu dayanırken 8. Ordu Cephesi yarılmıştı. Bunun üzerine 7. ve 4. Ordular çekilmeye başlamışlardı. Mustafa Kemal Paşa bulunduğu kısımda taarruza direnmenin olanaksız olduğunu görmüş ve ordusunu Halep’in dağlık bölgelerine doğru çekmişti. Mustafa Kemal Paşa sebepsiz toprak kaybetmeme taraftarıydı ama İngilizlerin silah üstünlüğü 7. Orduyu geri çekilmeye itmişti. 25 Ekim 1918’de Halep’in güneyine intikal etmiş ve o günlerde de Halep önemli vakalara sahne olmuştur.

   25 Ekim 1918’de Halep’in güneyine çekilmişlerdi. O sırada İngilizler ile birlikte hareket eden Arap Şerif Faysal’ın kuvvetleri Halep’e girmiş ve Hükümet Konağını, kaleyi ele geçirmiştir. Daha sonrasında 7. Ordu Karargâhı’nın merkez komutanlığına saldırıp ele geçirdiler ise sonra geri püskürtüldüler. Mustafa Kemal Paşa Araplar ile yaptığı sokak muharebelerini kazanarak ordularını Halep’in 5 km kuzeyine çekmiş ve ordu karargâhını da Katma’ya nakletmişti. Katma, Afrin’in Racu Beldesi’nin yakınında Bağdat Demiryolu güzergâhında bir tren istasyonuydu. Mustafa Kemal Paşa da Katma istasyonunun yakınında bir yerleşim bölgesi olan Racu’yu üs bölgesi olarak belirlemiş ve komuta ettiği 7. Ordu’nun karargâhını da burada kurmuş ve ordusundaki bazı birlikleri de Racu’da konuşlandırmıştı.
   Böylelikle 7. Ordu Komutanı Mustafa Kemal Paşa bu talimatı ile emrindeki kuvvetlerini yapacağı yeni bir muharebeye hazırlamıştı.

      İngilizlerin komutanı General Allenby ordusu ile 26 Ekim 1918’de taarruza geçmişse de Türk Ordusu tarafından durdurulmuştur. Katma Muharebesi’ni Türk Ordusu kazanmıştır.
“2 Hintli bir esirin ifadesinden; taarruz eden İngiliz kuvvetlerinin 500’er mevcutlu iki süvari alayıyla çeşitli cins 200 otomobilden kurulu bir birlik, ölülerinin üzerinden çıkan evraklardan da bu birliğin 15. Süvari Tümeni olduğu anlaşılmıştı. 7. Ordu’nun mevzilerinde cesaret ve kahramanca savunması sayesinde düşman büyük kayıplar vererek geri çekilmiştir.”

    Mustafa Kemal Paşa’nın bir süre önce yattığı hastanede bütün savaş boyunca kalan iki İngiliz hemşiresinden biri, Birinci Dünya Savaşı’nın son muharebesini de şöyle anlatmaktadır:
“Sabahın saat altısında silah sesleri şehrin her yanını sarmıştı. Gökten sanki kurşun yağıyordu. Değil sokağa, balkona bile çıkmaya imkân yoktu. Araplar sokakları tutmuş, rastgele ateş ediyorlardı. Evlerin çoğunu yağma eden Araplar kap-kacağa kadar ne bulurlarsa alıp götürüyorlardı. Karşımızdaki bir eve saldırıp girdiklerini ve ele geçirdikleri yatak, yastık gibi her türlü eşyayı atlarına yükleyip götürdüklerini gözümüzle gördük. Saat sekiz olunca bizim ordunun önünden gelen Hicazlı Arap birlikleri bağırıp şarkılar söyleyerek şehre girdiler. Atlarını dörtnala sürüyor ve tüfeklerini, kılıçlarını, bayraklarını havada sallıyorlardı. İngilizlerin de uzakta olmadığını biliyorduk. Saat dokuzda başı miğferli askerlerimizin zırhlı arabalarla şehre girişlerini görerek sevindik. Şükran duygularımız içimizden taşıyordu. Dışarıdakilerin alkışları ve yaşa sesleri arasında kendi bayrağımızı çektik. Hastanemizin karşısına düşen tepelerden siyah bir çizginin gitgide yaklaşmakta olduğu görülüyordu. En sonunda atlılarımız da şehre girdi. Yarım saatlik bir moladan sonra mevzi almak üzere şehrin kuzeyine geçtiler. Yazık ki Türkler orada pusuya yatmışlardı. Birden hücuma kalkınca askerlerimizden bir kısmı can verdi ve birçoğu da yaralandı.”

   Mustafa Kemal Paşa Halep’in kuzeyinde İngiliz Süvari Ordusu ve silaha sarılmış asi Arap kuvvetleri ile 26 Ekim 1918 günü yaptığı Birinci Dünya Savaşı’nın son muharebesi olan Katma Muharebesi’ni kazanarak düşman ordusunun beş yüz kilometrelik hızlı ilerlemesini bugünkü güney sınırımızın üzerinde durdurmuştu. Mustafa Kemal Paşa bu zaferden sonra; “Bir hat tespit ettim ve sınırladım. Kuvvetlerime emrettim ki; düşman bu hattın ilerisine geçmeyecek.” demiştir. Nitekim geçmemiştir. İşte bu muharebe ile Toros Geçitleri’ni düşmana tamamıyla kapatmıştık. Geri çekiliş bu suretle Türk Cephesi Halep’in 5 km kuzeyinde istikrar bulmuş oluyordu. Bundan sonra da Mustafa Kemal Paşa’nın 7. Ordusu birçok taarruza uğramışsa da bunların hepsini geri püskürtmeyi başarmıştı.

Kaynakçalar

ATASE. (1986). Birinci Dünya Harbi’nde Türk Harbi: Sina–Filistin Cephesi (Cilt 4, Kısım 2). Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı.

Atay, F. R. (2013). Çankaya. Pozitif Yayıncılık.

Atatürk Yolu Dergisi, 10(39), 359–396. https://doi.org/10.1501/Tite_0000000107 DergiPark+1

Gürer, T. (2008). Atatürk’ün Yaveri Cevat Abbas Gürer. İş Bankası Kültür Yayınları.

Hatipoğlu, S. (2022). Süleyman Hatipoğlu’nun makalesi. Türk Tarih Kurumu.

Karakaş, N. (2018). Nablus Muharebesi’nde Mustafa Kemal Paşa: İthamlar ve gerçekler. Tarih İncelemeleri Dergisi, 33(2), 481–519. https://doi.org/10.18513/egetid.502716

Meydan, S. (2009). Atatürk’ün Gizli Kurtuluş Planları: Parola Nuh. İnkılâp Kitabevi.